«Συµπολίτες µου,

πριν από λίγο, έδωσα εντολή στους συναρµόδιους υπουργούς να προχωρήσουν στις απαραίτητες ενέργειες, ώστε από τις 6 το πρωί της Δευτέρας 23ης Μαρτίου, από αύριο δηλαδή, να ισχύσει απαγόρευση κάθε άσκοπης κυκλοφορίας και µετακίνησης πολιτών σε ολόκληρη την επικράτεια. Είναι, ίσως, το τελευταίο βήµα µιας οργανωµένης Δηµοκρατικής Πολιτείας...»

 

διάγγελµα αναγγελίας του πρώτου lockdown από τον πρωθυπουργό, Μάρτης 2020

 

 

Με αυτά τα λόγια ξεκίνησε ο πρωθυπουργός το διάγγελµά του την 22η του Μάρτη 2020, αναγγέλλοντας την έναρξη του (πρώτου) lockdοwn της άνοιξης. Για 42 µέρες τότε, η ζωή (σχεδόν) όλων άλλαξε. Ο περιορισµός στις µετακινήσεις και στις συναθροίσεις, οι αλλαγές των εργασιακών συνθηκών, τα κλειστά µαγαζιά και σχολεία, ο φόβος για την εξάπλωση ενός νέου ιού και ο βοµβαρδισµός µε άγνωστους µέχρι τότε επιδηµιολογικούς και ιατρικούς όρους ήταν µερικές από τις αλλαγές που δηµιούργησαν το νέο έκτακτο πλαίσιο εντός του οποίου έπρεπε να µάθουµε να ζούµε ή να επιβιώνουµε.

 

​

«...Και όταν η ευθύνη του ενός αποδεικνύεται ελλειµµατική, τότε θα πρέπει να διασφαλιστεί το δηµόσιο συµφέρον. Στο όνοµα του συλλογικού καλού, λοιπόν, προχωρώ στη σηµερινή απόφαση: Για να προστατέψω την Υγεία µας και όλα όσα πετύχαµε µέχρι τώρα σε αυτό τον τοµέα...»

 

ο.π.

 

​

Οι τόσο αγαπηµένες – νεοφιλελεύθερες – λέξεις και έννοιες όπως: το άτοµο και η ατοµικότητα, ενσαρκώνονται στο αφήγηµα της ατοµικής ευθύνης. Αυτή είναι η φράση που βρίσκεται στα χείλη κάθε επίσηµου φορέα από την αρχή της εξάπλωσης της λοίµωξης και η οποία λειτουργεί µέχρι σήµερα ως ακρογωνιαίος λίθος για τον επιστηµονικό σχεδιασµό της προληπτικής ιατρικής που θα ακολουθήσει το κράτος. Σε δεύτερο επίπεδο η ατοµική ευθύνη (θα) λειτουργεί, ως βαλβίδα αποσυµπίεσης γι’ αυτό, σε περίπτωση αποτυχίας.

​

Η επανεκκίνηση της οικονοµίας το καλοκαίρι και το ταυτόχρονο άνοιγµα του τουρισµού ήταν αναπόφευκτο να µην µετατοπίσουν τη συζήτηση, από την ύπαρξη διαχείριση και ενίσχυση του δηµόσιου συστήµατος υγείας στην επικοινωνιακή και πολιτική διαχείριση της θανατοπολιτικής. Γύρω από την ατοµική ευθύνη στήνονται και τα επιχειρήµατα για την ανακοίνωση του δεύτερου lockdown στις 5 του Νοέµβρη. Η ατοµική ευθύνη µεταµορφώνεται σε µια καρικατούρα ατοµικής θυσίας κινήσεων, επιθυµιών και πρωτοβουλιών στο όνοµα του κοινού καλού, την προάσπιση της δηµόσιας υγείας. Η Κυβέρνηση παραγκωνίζει την κρατική αδυναµία να αντιµετωπίσει µια κατάσταση που θα έθετε σε κίνδυνο τη ζωή των πολιτών, άρα και σε ένα βαθµό την εµπιστοσύνη τους προς το κράτος. Κάθε ατοµική κίνηση εµπίπτει σε προκαθορισµένες νόρµες ή περιορίζεται στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού.

 

​

«...Ερηµώνοντας δρόµους και πλατείες, εξορίζουµε τον κίνδυνο. Και µένοντας στις εστίες µας, τις µετατρέπουµε σε οχυρά ζωής.»

 

ο.π.

 

​

Οι τέσσερις τοίχοι του σπιτιού µας (για όσες και όσους έχουµε στέγη) αποτέλεσαν για όλες τις εβδοµάδες των lockdown το «οχυρό ζωής», το προπύργιο της µάχης µας απέναντι στον αόρατο εχθρό. Η πόρτα του σπιτιού µας αποτέλεσε το σηµείο, όπου οι επιθυµίες και οι ανάγκες µας έβρισκαν τα όρια τους. Ο περιορισµός των µετακινήσεων εξαιρούσε κάποιες βασικές ζωτικές ή προσωπικές ανάγκες, αυστηρά προσδιορισµένες και ιεραρχηµένες από τα κρατικά επιτελεία. Ενώ όλα γύρω µας απαγορεύονται, το µόνο που επιτρέπεται είναι η εργασία. Οι επιθυµίες δεν θα µπορούσαν να συµπεριληφθούν σ’ αυτό το έκτακτο µοντέλο ενός κράτους που στον πυρήνα του ούτως ή άλλως βρίσκονται οι προστακτικές και ο έλεγχος. Το κρατικό µονοπώλιο όµως, επεκτάθηκε πέραν του τοµέα της βίας και κάλυψε όλες σχεδόν τις επιλογές και πτυχές της καθηµερινότητας µας.

​

Τα σπίτια µας δεν είναι όλα ίδια. Διαφέρουν ανάλογα µε την οικονοµική επιφάνεια των κατοίκων τους, διαφέρουν αναλόγως αν τα βλέπεις µε τη γυναικεία ή την αρσενική µατιά. Η γνωριµία µε τα άγνωστα (έως τότε) σηµεία του σπιτιού µας, έµελλε να συµπέσει µε την ασχολία και την γνωριµία µε τις άγνωστες (έως τότε) πτυχές των εαυτών µας, των συγκατοίκων µας, των ζωών µας. Η εσωτερίκευση µιας κατάστασης σοκ και φόβου, ο εγκλεισµός ανθρώπων σε ενδοοικιακές καταστάσεις άγχους, δυσθυµίας και έµφυλης βίας, το άγχος όσον αφορά τα οικονοµικά ζητήµατα επιβίωσης ενός µεγάλου κοµµατιού ανθρώπων, είναι µερικά από τα σηµεία που ταλαιπώρησαν το χρόνο, το σώµα και τον νου µας.

 

​

«...να αφήσουµε τους επιστήµονες έξω από κάθε αντιπαράθεση... Γιατί αν αµφισβητήσουµε την επάρκειά τους ή, ακόµα χειρότερα, αρχίσουµε να τους κατηγορούµε ότι παίζουν πολιτικά παιχνίδια, τότε πριονίζουµε το κλαδί πάνω στο οποίο καθόµαστε όλοι.»

 

διάγγελµα αναγγελίας του δεύτερου lockdown  από τον πρωθυπουργό, Νοέµβρης 2020

 

 

Σε αυτή την κατάσταση έκτακτης ανάγκης ο επιστηµονικός ναρκισσισµός εκτοξεύεται, ο έλεγχος της ιατρικής στα µυαλά και στο σώµα µας µετατρέπεται σε πρόκληση διαρκείας για τον καθένα και την καθεµία από εµάς. Οι επιστήµονες της ιατρικής νοηµατοδοτούνται στο σήµερα ως ένα ενιαίο σώµα, το οποίο κατοχυρώνεται µέσα από ανέξοδα χειροκροτήµατα στα µπαλκόνια. Το σύστηµα υγείας παρουσιάζεται σας ένας χυλός που εξωραΐζει τον χρόνιο ταξικό ανταγωνισµό ανάµεσα στους ανθρώπους που εργάζονται εκεί. Η νεοφιλελεύθερη αφήγηση θέλει όταν ακούµε για σύστηµα υγείας το µυαλό µας να πηγαίνει στην «επιτροπή εµπειρογνωµόνων» και στις περσόνες που τριγυρνούν στα τηλεοπτικά παράθυρα και δίνουν ακέραιες απαντήσεις. Ωστόσο εµείς, τόσο πολιτικά όσο και πολιτισµικά, στεκόµαστε στην αντίπερα όχθη, αφού µας αρέσουν οι ερωτήσεις. Κι όταν µιλάµε για το σώµα και την υγεία µας, το µυαλό µας πηγαίνει σε ανθρώπους που έχουν κάποιες γνώσεις και κάποιες αµφιβολίες, αλλά είναι συνειδητοποιηµένοι και πρόθυµοι να τις µοιραστούν µαζί µας. Μέσα από αυτό το πρίσµα στεκόµαστε δίπλα στους γιατρούς και τις νοσηλεύτριες, εντός και εκτός του ΕΣΥ, που αγωνίζονται και διεκδικούν. Και πριν και τώρα και αύριο.

 

 

«...Όλα αυτά, κρατώντας -παράλληλα- απόρθητα τα σύνορά µας και τα σύνορα της Ευρώπης. Το κράτος, συνεπώς, απέδειξε ότι ήταν και είναι παρόν παντού. Τώρα, όµως, είναι η ώρα που το ατοµικό ταυτίζεται όσο ποτέ µε το συλλογικό: Τώρα είναι η ώρα του πολίτη! ...»

 

διάγγελµα αναγγελίας του πρώτου lockdown από τον πρωθυπουργό, Μάρτης 2020

 

 

Είναι σε αυτήν τη συγκυρία που αναδύεται ξανά το κράτος ως εγγυητής της ζωής σε παγκόσµιο επίπεδο. Απέναντι στην παγκόσµια διακίνηση εµπορευµάτων, ιδεών και τη µετακίνηση ανθρώπων επανορθώνονται σύνορα. Από τα διεθνικά συστήµατα διακυβέρνησης και τους παγκόσµιους οργανισµούς περνάµε στα κρατικά διατάγµατα. Δεν µας προξενεί εντύπωση που το κράτος στις κρίσιµες στιγµές, επέλεξε να επενδύσει σε µια εθνικιστική και ολοκληρωτική λογική. Ένα κράτος που κρατάει απόρθητα τα σύνορα της Ευρώπης, αποκρούοντας τη «µολυσµατική επίθεση εξ ανατολάς». Το κράτος που στη διάρκεια όλης αυτής της κατάστασης και µέσα από ένα ιδιότυπο εθνικισµό, ανταγωνίζεται στις στατιστικές του θανάτου τα άλλα κράτη, υποβιβάζοντας την αξία της ζωής. Το κράτος που επιδιώκει να έχει την εµπιστοσύνη των πολιτών - υπηκόων του, αλλά µε όρους υποταγής. Το κράτος πατέρας που δεν προστατεύει αλλά επιτηρεί και τιµωρεί. Το κράτος που πάντα πετάει το µπαλάκι σε εµάς.

 

​

«...Τώρα είναι η στιγµή να ορθώσουµε όλοι το δικό µας µέτωπο, να ξαναγράψουµε ένα νέο κοινωνικό συµβόλαιο.»

 

ο.π.

 

Και από την άλλη εµείς, που µας ζητάνε να (ξανα)εµπιστευτούµε το κράτος, µας ζητάνε να εναποθέσουµε το τελευταίο κοµµάτι ελευθερίας που µας έχει αποµείνει στην διακριτική τους δικαιοδοσία για το καλό µας. Εµείς που δεν διανοούµαστε να φανταστούµε τις ζωές µας παθητικά, σαν ένα πεδίο γόνιµο για τη σπορά της κρατικής προπαγάνδας, αλλά έχουµε µάθει να εµπιστευόµαστε τις ανάγκες, τη λογική και τη συνείδησή µας. Γιατί είναι άλλο πράγµα η υπεύθυνη στάση για την αντιµετώπιση ενός κοινού προβλήµατος, και άλλο η συναίνεση στην ανόθευτη ηλιθιότητα και στον κρατικό παραλογισµό. Με βάση αυτήν τη διαπίστωση πρέπει συνεχώς να υπενθυµίζουµε στους εαυτούς µας πως υπάρχει ακόµα ένα άγονο κοµµάτι, ένα κοµµάτι ελευθερίας και κριτικής σκέψης εντός µας, που το κράτος δεν µπορεί να χειραγωγήσει. Και το διατηρούµε άγονο όλοι και όλες εµείς, που αναγνωρίζοντας την κρισιµότητα της ιστορικής στιγµής, παραµένουµε ακροβάτες µεταξύ αµηχανίας και αντίδρασης. Μεταξύ της συλλογικής µας ευθύνης και της απειθαρχίας, άλλες φορές λειτουργώντας εντελώς νοµότυπα και άλλες ψάχνοντας «νοσταλγικά» να βρούµε «παιδικούς» τρόπους να «κλέψουµε» και να µείνουµε έξω όσο περισσότερο µπορού(σα)µε. Ακόµα και στις συναντήσεις µας γι’ αυτό εδώ το περιοδικό δεν ξέραµε πώς να συµπεριφερθούµε και µε ποιους όρους να βρεθούµε, αλλά µας πίεζε η ανάγκη και η επιθυµία να µοιραστούµε και να εκφραστούµε.

​

Διότι το δικό µας ένστικτο επιβίωσης µας καλεί να σταθούµε απέναντι στην κενή ζωή και στο παράλογο της ύπαρξης, της παραγωγής και αναπαραγωγής, χωρίς επιθυµίες. Γιατί επιλέγουµε να αντιλαµβανόµαστε τον κόσµο και ό,τι µας περιβάλλει µε όρους σχέσεων, και αυτές τις σχέσεις σκοπεύουµε να υπερασπιστούµε τώρα που καλούµαστε να ξαναδώσουµε νόηµα και αξία σε αυτά που κάνουµε.