Η Documenta 14 είναι μία μεγάλη πολιτιστική ιστορία που θα τρέχει στην πόλη μας μέχρι τα μέσα του Ιούλη. Πρόκειται για έναν καλλιτεχνικό θεσμό δεκαετιών που φέτος μπορεί να είναι μία από τις λίγες φορές που βγαίνει εκτός του Κάσελ της Γερμανίας (όπου γινεται όλα αυτά τα χρόνια) και ταξίδεύει στην Αθήνα της κρίσης για να «μάθει από αυτήν». Στην ουσία μιλάμε για τους «ολυμπιακούς αγώνες της τέχνης» όπου συναντιούνται γνωστοί και άγνωστοι καλλιτέχνες και ο καθένας μιλάει δημόσια από το μετερίζι του και με τα μέσα έκφρασης που επιλέγει. Έχοντας και την αβάντα κάποιων δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ από πίσω. Και τις ελαστικές σχέσεις εργασίας για τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες που βρίσκονται στον πάτο αυτής της διοργάνωσης.
 

Και όμως, για ένα τόσο μεγάλο πρότζεκτ δεν έχει γραφτεί σχεδόν τίποτα που να αφορά στην ιδεολογική του λειτουργία τόσο μέσα στον χώρο της πόλης όσο και πάνω στο κοινωνικό. Και σίγουρα ένας από τους λόγους είναι η δύναμη της documenta να αφομοιώνει και να εντάσσει στο πλαίσιό της οποιαδήποτε φωνή κριτικής ακουστεί. Όπως ξέρει και τους τρόπους για να αποικήσει τον χώρο.
 

Εδώ και δύο βδομάδες που τρέχει σε πραγματικούς χρόνους και χώρους, σε κάθε σημείο της πόλης υπάρχει ένα έργο που να μας την θυμίζει. Σημασία δεν έχει πάντα η σύνδεση του έργου με τον χώρο, όσο η διασπορά της έκθεσης σε εκείνα τα κομβικά σημεία της κοινωνικής κίνησης που την κάνουν να είναι κομμάτι της. Αλλά και εκείνα τα έργα που έχουν στηθεί σε εντελώς απρόσμενα σημεία, συνηγορούν στην αίσθηση ότι η Documenta «ζει ανάμεσά μας», ότι θα πρέπει να γίνεις και εσύ μέρος της. Πώς αλλιώς να εξηγήσουμε κάτι πανιά με λαδογραφίες από την Νίσυρο που -απλά- έχουν στηθεί στον Λουμπαρδιάρη; Το «συμβολικό συσσίτιο» στην πλατεία Κοτζιά το οποίο όταν ήρθε σε επαφή με την πραγματικότητα των αστέγων της Αθήνας και τις ανάγκες τους, απλά «βραχυκύκλωσε»; Την μαρμάρινη σκηνή που έχει στηθεί στου Φιλοπάππου, απέναντι την Ακρόπολη, για να συμβολίζει την προσφυγική κρίση στην Ελλάδα και τη συνδιαλλαγή της με τον Παρθενώνα; Μία υλική παράμετρος του «ο θάνατός σου, η τέχνη μου». Αρκεί η καλλιτεχνική επαφή με την μαρμάρινη σκηνή για να υπερκαλύψει την απουσία οποιασδήποτε επαφής με τους πρόσφυγες, το ξεχειμώνιασμά τους μέσα σε μία τέτοια σκηνή, τον θάνατο που συναντήσανε μέσα σε αυτές τις σκηνές προσπαθώντας να ζεσταθούν.
 

Όχι, δεν θα κάνουμε μία συνολική κριτική στην Documenta. Τουλάχιστον όχι αυτή τη στιγμή στον λίγο χώρο που έχουμε εδώ. Επιφυλασσόμαστε όμως. Γιατί η αλήθεια είναι ότι έχουμε αρκετά ράμματα για τη γούνα της. Για την ιδεολογία της, για τη σχέση της με την πόλη, για τον τρόπο που διαπραγματεύεται το κοινωνικό.