Εμαθετέ τι εγίνην στα μέρη της Ελλάς
Ντύθην η Αντρονίκη ρούχα Ευρωπαϊκά
Φορεί τα παντελόνια τσε πάει στον καφενέ
Τον καφετζήν προστάζει καφέ και ναργελέ
Ζητά τσε ενα τραπέζι τσε μιαν μάτσαν χαρτιά
τσι αρκίνησεν να παίζει μ’ έναν παλλήκαραν

Δυο φίλοι τ’ αδερφού της που την γνωρίζασιν
Πάσιν εις τον Βαγγέλη, τσι του το ειπασιν
τρεξε Βαγγελη τρεξε κατω στον καφενέ
Να δεις την Αντρονικην που πίνει ναργελέ

Βαγγέλης σαν τ’ ακούει πολλά θημώθηκεν
πιάννει τσε `ναν μασιέριν τσι αναρματώθηκεν
Κρίμας σε Αντρονικη, κρίμας στο μπόι σου
Εντρόπιασες κι εμένα τσι ούλλον το σόι σου
άφες με ρε Βαγγέλη να παίξω τα χαρτιά
με τουτο το παλληκάριν αφούς με άγαπα
Τραβά τσε το μασιέριν απο την θήκην του
τσι έκοψεν τον λαιμόν της της Αντρονίκης του

Όταν την επερνούσαν από τον καφενέ
έσπαζαν τα φλυτζάνια που πίννασιν καφέν
τσι όταν την επαιρνούσαν απο τα σπίθκια της
μικροί μεγάλοι κλάψαν τα μαύρα φρύδια της
και όταν την κάτεβάσαν μεσά στο μνήμα της
δυο φίλοι του άδελφου της είχαν το κρίμαν της.

 

Ως παράδοση εννοούνται οι συνήθειες ή τα έθιμα ενός λαού, μιας κοινότητας ή ομάδας ανθρώπων, τα οποία τηρούν για κάποιο χρονικό διάστημα. Επίσης εννοούμε και ό,τι δημιουργείται και μένει ζωντανό ως κατάσταση ή ως αφήγημα , με κάποιον τρόπο από τους ανθρώπους, σε ένα μέρος του κόσμου και παραδίδεται στις επόμενες γενιές, εξού και ο όρος παράδοση. Μέσα σε αυτά που την απαρτίζουν βρίσκεται η μουσική και τα τραγούδια. Στα λόγια αυτών των τραγουδιών συναντούμε αφηγήσεις περιστατικών, περιγραφές τοπίων και τόπων, εμπειρίες, επιθυμίες και όνειρα ανθρώπων για τη ζωή, τον θάνατο, τον έρωτα, την ξενιτιά και τον πόλεμο.

Στον τόπο που βρισκόμαστε, στη Μεσόγειο, η μορφολογία της γης διευκολύνει την κίνηση των ανθρώπων άρα και τη συνάντηση πολιτισμών από όλα τα σημεία του ορίζοντα. Έτσι συναντούμε παραδοσιακές μελωδίες και στίχους που ταξιδεύουν σε πολλά μέρη και έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Ακόμα εκφράζονται και τραγουδιούνται, από μουσικούς και μη, σε συναυλίες, λαϊκά πανηγύρια και γλέντια όπου εκτονώνονται ή ενώνονται λύπες και χαρές της ζωής.

Αυτή τη φορά, θα θέλαμε να μοιραστούμε μια ιστορία όπως μας μεταφέρεται στο σήμερα μέσα από τους στίχους ενός παραδοσιακού τραγουδιού της Κύπρου , η οποία όμως αφηγείται: «τί εγίνην στα μέρη της ελλας», δηλαδή κάπου στην ελλάδα. Η ιστορία μελοποιείται και μετατρέπεται σε φορέα συλλογικής μνήμης και της ταυτότητας του τόπου για τον οποίο μιλάει. Επίκεντρο της αποτελεί το πατριαρχικό έγκλημα που διαπράττει ένας άνδρας και έχει ως θύμα την ίδια του την αδερφή. Η επιλογή του τραγουδιού αυτού δεν έγινε τυχαία, αφού μας επιτρέπει να κατανοήσουμε τη πραγματική θέση των γυναικών στην ελλάδα τις περασμένες δεκαετίες.

​

Ο δημόσιος χώρος αποτελεί ένα πεδίο απαγορευμένο γ’ αυτές από όπου αποκλείονται εξαιρετικά βίαια. Η έμπρακτη αμφισβήτηση αυτού του αποκλεισμού από την Ανδρονίκη, τη γυναίκα για την οποία μιλάει το τραγούδι, επιφέρει και την υποδειγματική τιμωρία της, η οποία παίρνει την πιο ακραία μορφή βίας που θα μπορούσε να ασκηθεί επάνω της. Η γυναίκα δολοφονείται για να ξεπλύνει την ντροπή που προκάλεσε στην οικογένειά της. Τα εγκλήματα τιμής εις βάρος των γυναικών ήταν μια συχνή πρακτική διατήρησης του ελέγχου των ανδρών στα γυναικεία σώματα αποδεικνύοντας τις βαθιές ρίζες της καταπίεσης που έχουν υποστεί.. Το ενδιαφέρον βέβαια με το συγκεκριμένο τραγούδι, είναι ο τρόπος που μας μεταφέρει αυτή την αφήγηση και οι γλαφυρές εικόνες που καταφέρνει και δημιουργεί. Είναι η αίσθηση της αντίδρασης της τοπικής κοινωνίας απέναντι στη βία, η οποία μπορεί άρρητα να καταδικάζεται, νομιμοποιείται όμως ηθικά από την εκκωφαντική σιωπή της.

Ο τίτλος του τραγουδιού είναι «Ανδρονίκη» και μας γεννιέται το ερώτημα, τίνος είναι η νίκη; Των ανδρών ή της  Ανδρονίκης; Και για ποιον θρηνεί η ντόπια κοινότητα; Για τον άδικο χαμό μιας νέας ή για τον φόβο και την ανελευθερία στην οποία ζει; Το τραγούδι υπάρχει σε μια πολύ ενδιαφέρουσα εκτέλεση από τον Μιχάλη Τερλικκά. Εμείς θα παραθέσουμε μία εκδοχή πιο κατανοητή στ' αυτιά μας τραγουδισμένη από τη Μάρθα Φριτζήλα.