Γ. Αντιθέσεις εντοπιότητας

Η πιο ακραία έκφραση αυτής της αντίθεσης είναι ο τοπικισμός, ο οποίος λειτουργεί σαν καταφύγιο άμυνας και επίθεσης συνάμα. Στις συχνές αντιπαραθέσεις μεταξύ επιχειρηματιών της διασκέδασης και κατοίκων, ένα από τα τετριμμένα επιχειρήματα (;) των πρώτων είναι ότι αυτοί που διαμαρτύρονται είναι «ξένοι», μη πετραλωνίτες, και «εμείς», οι πετραλωνίτες δεν μπορεί να κατηγορούμαστε ότι θέλουμε το κακό της γειτονιάς όπου μεγαλώσαμε. Γύρω από αυτή την επιχειρηματολογία συσπειρώνεται είτε ένας συγγενικός κύκλος των ντόπιων επιχειρηματιών της διασκέδασης είτε όλοι εκείνοι οι οποίοι έχουν μία προσοδική σχέση μαζί τους. Ο τοπικισμός γίνεται ιδεολογία η οποία αναζητά «εχθρούς» για να μπορεί να τροφοδοτείται, η γειτονιά θεωρείται τσιφλίκι και κατ΄επέκταση ο ντόπιος βρίσκει πεδίο άσκησης εξουσίας. Είναι αυτός που έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο σε διάφορα θέματα είτε αφορούν τον θόρυβο ενός μπαρ που ενοχλεί, είτε αφορούν διάφορες προστριβές σε μικροκλίμακες καθημερινότητας στις πολυκατοικίες, στον δρόμο, στα καφενεία. Ο ντόπιος δεν κρίνεται στη βάση των πεπραγμένων του αλλά στη βάση του τόπου, ο οποίος λειτουργεί σαν μια ενοποιητική ταυτότητα που απαιτεί ανοχή και αναγνώριση καλών προθέσεων.

Ο τοπικισμός αγνοεί σκόπιμα την πραγματικότητα του εδώ και τώρα, την πραγματικότητα της γειτνίασης, καθώς σε διαφορετική περίπτωση τα γυάλινα πόδια πάνω στα οποία στέκει θα γκρεμιστούν με έναν πάταγο. Ο «ξένος» θα πρέπει –γυμνός από λαλιά και άποψη– να πληρώνει το (υπετιμημένο αρκετές φορές) ενοίκιό του στους ντόπιους ιδιοκτήτες και να καταναλώνει στην τοπική αγορά συντηρώντας την σε καιρούς οικονομικής κατήφειας και σε κάποιες περιπτώσεις επεκτείνωντάς την (π.χ. σουβλατζίδικα). «Νομίζω ότι είχανε μία αίσθηση τα Πετράλωνα ότι ανήκουν σε αυτούς που μένουν εδώ, δεν ξέρω αν έχει να κάνει με την ιδιοκτησία των σπιτιών ή με την παλαιότητα, αν έχουν ζήσει/γεννηθεί εδώ . Το οποίο τώρα σπάει αναγκαστικά, γιατί και αυτοί πουλάν τα σπίτια τους ή τα νοικιάζουνε για μπαρ, είναι και λίγο..απ τη μια δεν αρέσει απ την άλλη μπαίνουν κι αυτοί σ αυτό, κάποιο μέρος των ανθρώπων αυτών, σ αυτή τη διαδικασία να δώσουν τα σπίτια τους πιο ακριβά ή να δώσουν τα ισόγεια για μαγαζιά». [28] «Εν τω μεταξύ οι παλιοί δεν ενοχλούνται. Εμείς είμαστε πολλά χρόνια εδώ, το ανοίξαμε από το ‘76. Οι απο πάνω ή από δίπλα δεν έχουν τηλεφωνήσει ποτέ στην αστυνομία. Τηλεφωνεί μία από εδώ απέναντι που πήρε το οικόπεδο πριν 10 χρόνια και ενοχλείται. Της είπα και εγω μια μέρα, ήρθες και μας βρήκες. Όταν πας σε μία πλατεία ξέρεις που πας...». [29] Μόνο η εθελοτυφλία μπορεί να δικαιολογήσει την άποψη ότι ο μη πετραλωνίτης είναι το πρόβλημα της γειτονιάς, τη στιγμή που η Αθήνα γιγαντώνεται χωροταξικά, η καθημερινότητά μας κυλά με φρενήρης ρυθμούς και οι κοινωνικές σχέσεις διαμεσολαβούνται από τη σχέση εμπόρευμα, μία σχέση που αναζητά νέα ] πεδία αναπαραγωγής της. Επιπρόσθετα, η εστίαση στην εντοπιότητα αποπροσανατολίζει τη συζήτηση από το εάν τελικά εκτοπίζονται κάτοικοι της περιοχής λόγω της βιομηχανίας
της διασκέδασης.
 

 

Δ. Ακίνητα
Δ1. Αναζητώντας το άλλο μισό του νόμου της ζήτησης

Ανοίγοντας μία συζήτηση για το ύψος των ενοικίων στα Πετράλωνα θα πρέπει να ξεκινήσουμε με μία παραδοχή που είναι γνωστή και στη σχετική πιάτσα. Ότι αυτή τη στιγμή είναι δυσεύρετα τα σπίτια ή τα διαμερίσματα τα οποία διατίθενται προς ενοικίαση ή πώληση. Αυτή η «σπανιότητα», αυτή η έλλειψη από τη μία και η μεγάλη ζήτηση από την άλλη, είναι που τραβάνε και τις τιμές προς τα επάνω.
 

Οι αρχικά θαμώνες των μαγαζιών σύντομα θα γίνουν (ή θα επιδιώξουν να γίνουν) και κάτοικοι της περιοχής. Τα ίδια υποκείμενα που καταναλώνουν το εναλλακτικό και νεολαιΐστικο lifestyle, την ίδια στιγμή το παράγουν κιόλας. Η πλατεία Μερκούρη γίνεται νεολαιΐστικος χώρος συνάντησης και αράγματος, αρχικά ως προέκταση των μαγαζιών που βρίσκονται τριγύρω και από ένα σημείο και έπειτα, όταν αρθρώθηκαν οι πρώτες κριτικές απέναντι στη βιομηχανία της διασκέδασης, ως ένας αυτόνομος τόπος. «Μαζευτήκανε πολλοί που θέλανε να μείνουν γύρω από την πλατεία. Οπότε υπήρξε ζήτηση.  Και όταν υπάρχει ζήτηση... δηλαδή ένα δυάρι που νοικιάζεται στα Κάτω Πετράλωνα δύο κατοστάρικα εδώ το βρίσκεις με δυόμιση και τρία. [...] Πάρε την Αρκάδων που την ξέρω εγώ». [30] «Ανεβήκανε οι τιμές, τιμές εξωφρενικές. [...] Υπήρξανε οι άνθρωποι που λένε τώρα είναι ευκαιρία να τα πάρουμε, υπήρξανε και οι άνθρωποι που με το που κάνανε αυτή την κίνηση, αφού υπάρχει ζήτηση λέει πόσο θα το έδινα, 100, ε, τώρα θα το δώσω 200. Και το έδινε τόσο και μετά ψαχνόταν να μαζέψει τα ενοίκια, να κάνει και να ράνει». [31]
 

Γιατί, όμως, υπάρχει αυτή η χαμηλή προσφορά σπιτιών; Τα Πετράλωνα ως μία από τις παλιές συνοικίες της Αθήνας κουβαλάνε στην καμπούρα τους και διάφορες ιδιαιτερότητες: σπίτια χτισμένα από παλιά τα οποία δεν έχουν χρέη δανειοδότησης, νεότερα σπίτια τα οποία είναι επιβαρυμένα με δάνεια τα οποία ξεπερνούν την εμπορική αξία τους και επομένως δεν αξίζει να πουληθούν και μονοκατοικίες που μαραζώνουν στο περιθώριο κληρονομικών αντιδικιών.
 

Με βάση τις τιμές των ενοικίων θα μπορούσαμε να χωρίσουμε τη γειτονιά σε διάφορες ζώνες. Τα Κάτω Πετράλωνα απορροφούν όσους και όσες αδυνατούν να βρουν σπίτι στα Άνω. Παρακάμπτεται η επί δεκαετίες οριοθέτηση της γειτονιάς από τις γραμμές του ηλεκτρικού και τίθεται μία νέα οριοθέτηση -αυτή του εμπορεύματος και του εναλλακτικού lifestyle- στην Ηούς. [32] Όσο ανεβαίνουμε προς του Φιλοπάππου, με σημείο εκκίνησης την Ηούς, τα ενοίκια ανεβαίνουν σχηματικά 10 ευρώ ανά δρόμο. «Ένα σπίτι με 3 υπνοδωμάτια, με αυτόνομη θέρμανση, με πάρκινγκ και αποθήκη στο κομμάτι που είναι Δημοφώντος και πάνω 700 ευρώ μπορεί να νοικιαστεί πολύ έυκολα και να θεωρηθεί και χαμηλή τιμή. Πέριξ της πλατείας Μερκούρη και μέχρι τα προσφυγικά. Το ίδιο σπίτι κατεβαίνοντας από την Δημοφώντος πάει στα 600 ευρώ και πλησιάζοντας προς Χαμοστέρνας εκεί η τιμή μπορεί να γίνει 500 ή 550 ευρώ. Πάλι θα βρεθεί κάποιος να τα δώσει γιατί πάλι είναι Α. Πετράλωνα, πάλι είναι μικρες οι αποστάσεις. [...] Ένα τέτοιο σπίτι [σ.σ. δυάρι των 70 τ.μ.] νοικιάζετε 300 ευρώ εφόσον είναι σε καλή κατάσταση. Αν είναι αξιοπρεπές σε καλή κατάσταση το σπίτι και το διαμέρισμα καθαρό, όχι βαμμένο, περιποιημένο, να ανοιγοκλείνουν οι ντουλάπες, συντηρημένο, πάει 300 ευρώ τουλάχιστον. Στα Α. Πετράλωνα σε αυτό το κομμάτι. Και 350 και 380 μπορεί να πάει. Αντίστοιχη τιμή στα Κ. Πετράλωνα την πιάνει πολύ δύσκολα. 300, 320 είναι το πάνω όριο στα Κ. Πετράλωνα. Ενώ το 300-320 είναι το κάτω όριο. Προς τις γραμμές του τρένου το ενοίκιο στο ίδιο σπίτι πάει 320-330. Δηλαδή όσο ανεβαίνουμε προς τον λόφο ανεβαίνουμε 10 ευρώ τον δρόμο, να στο πω χοντρικά. Από Θεσσαλονίκης
ανεβαίνοντας, 300 ευρώ Θεσσαλονίκης, 310 Τριών Ιεραρχών, να στο πω έτσι χοντρικά για να γίνει πιο κατανοητό». [33]
 

Στους δρόμους γύρω από την πλατεία Μερκούρη –τη νέα πιάτσα της περιοχής– και στην Τρώων –την παλιά πιάτσα που εξελίχθηκε και γιγαντώθηκε– τα ενοίκια συχνά παιχνιδίζουν με την λογική. Αγγελία του περασμένου Γενάρη έγραφε για ανακαινισμένη ημιυπόγεια γκαρσονιέρα στην οδό Τρώων, 25 τ.μ., τιμή ενοικίασης 250 ευρώ. Δηλαδή 10 ευρώ το τετραγωνικό! [34]
 

Η έρευνα έδειξε ότι οι επαγγελματικοί χώροι πέριξ της πλατείας διατηρούν ένα λογικό, ενοίκιο. Το ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μαγαζιών προϋπήρχανε είναι ένας βασικός παράγοντας. Ένας άλλος, πιο περιπτωσιολογικός, είναι η συγγενική σχέση που μπορεί να υπάρχει μεταξύ ιδιοκτήτη και ενοικιαστή, θέτοντας διαφορετικούς όρους στις διαπραγματεύσεις για τα συμβόλαια ενοικίασης. Για την Τρώων δεν καταφέραμε να συγκεντρώσουμε συγκεκριμένα στοιχεία, τα στόματα ήταν πιο προσεκτικά.
Κάποιες σκόρπιες αναφορές κατοίκων και καταστηματαρχών θέλουν τα ενοίκια εκεί να παραμένουν υψηλά.
 

 

Δ2. Εναλλακτικές πλατφόρμες για εναλλακτικούς ανθρώπους

Η Ακρόπολη αποτελεί έναν σταθερό τουριστικό προορισμό για όλους τους μήνες του χρόνου. Οι γειτονιές μας, συμπυκνώνοντας όλα αυτά τα χαρακτηριστικά ήπιας διαβίωσης, δηλαδή μικρών αποστάσεων και συγκοινωνιακών επιλογών, αποτελούν και μία ιδανική επιλογή προσωρινής διαμονής για τους τουρίστες που έρχονται στην Αθήνα. Εάν τα οργανωμένα γκρουπ των ταξιδιωτικών πρακτορείων κατευθύνονται σε συγκεκριμένα ξενοδοχεία στο Σύνταγμα, στην Πλάκα και στο Μοναστηράκι, τα Πετράλωνα, το Θησείο και το Κουκάκι θα προσελκύσουν μεμονωμένους τουρίστες. Η πλατφόρμα του Airbnb, της υπενοικίασης δηλαδή δωματίων ή ολόκληρων διαμερισμάτων για κάποιες ημέρες σε τουρίστες, έχει συνδράμει καθοριστικά προς αυτή την κατεύθυνση. Οι γειτονιές μας έχουν να προσφέρουν κάτι ακόμα «εναλλακτικό». Αυτή τη φορά όχι στους ντόπιους νεολαίους, στους καλλιτέχνες ή στους χίπστερ αλλά σε εναλλακτικούς τουρίστες που αναζητούν εναλλακτικές διακοπές. Σε διάφορους σχετικούς ξενόγλωσσους οδηγούς και sites τα Πετράλωνα και το Κουκάκι εμφανίζονται ως προτάσεις με όλες τις σχετικές οδηγίες και συμβουλές. [35] Και η ανέυρεση διαμερίσματος γίνεται ακόμα πιο δύσκολη. «Η τάση της ενοικίασης, της αγοράς έχει ανοδική πορεία ειδικά την τελευταία διετία εξαιτίας της αυξημένης ζήτησης από τον τουρισμό, πολλά σπίτια νοικιάζονται στο rbnb ή σε άλλες πλατφόρμες που νοικιάζουν τα σπίτια τους για τουριστικά καταλύματα, έχει ανοδικές τάσεις, οπότε ο κόσμος δυσκολεύεται πάρα πολύ να βρει σπίτι ή τα σπίτια είναι ακριβότερα από αυτά που μπορεί να σηκώσει ο μέσος όρος». [36]

Δεν είναι όμως μόνο το εναλλακτικό της υπόθεσης. Το Airbnb έχει ζεστά λεφτά, ικανά όχι μόνο να καλύψουν ολόκληρο το ενοίκιο ενός μήνα, αλλά να αποτελέσουν και ένα γρήγορο και σίγουρο εισόδημα για τον ιδιοκτήτη. Έτσι, διαμερίσματα τα οποία ξενοικιάζονται δεν θα συνοδευτούν από το γνωστό κίτρινο αυτοκόλλητο στην είσοδο της πολυκατοικίας, αλλά από την ηλεκτρονική καταχώρησή τους στην πλατφόρμα του Airbnb. «Εντάξει, αυτό μπορείς να το διαπιστώσεις απλά περπατώντας, είναι ελάχιστα τα ενοικιαστήρια σχετικά με άλλες περιοχές ας πούμε. Στον Πειραιά, ας πούμε, είναι άπειρα τα ενοικιαστήρια, εδώ πολύ σπάνια». [37]

«Δεν έχουν την ίδια ζήτηση [τα Πετράλωνα] ή τις ίδιες αποδόσεις όπως έχει η Ακρόπολη ή το Κουκάκι. Σαφώς χαμηλότερο, χαμηλότερες τιμές αλλά παρόλο αυτά έχει ζήτηση. Ιδίως το κομμάτι των Α. Πετραλώνων και το κομμάτι των Κ. Πετραλώνων κοντά στις γραμμές έχει ζήτηση, αλλά όχι όπως το Θησείο. Η διανυκτέρευση για το άτομο μπορεί να είναι 10 και 15 ευρώ φθηνότερα [...] οι τουρίστες που έρχονται δεν τους απασχολεί μία παραπάνω στάση. Πάνε low badget τουρισμό, θα πάνε και λίγο πιο μακρυά προκειμένου να πληρώσουν λιγότερα χρήματα. Και δεν έχουν λιγότερα να προσθέσουν τα Πετράλωνα πέρα από το 10-15 λεπτά ποδαρόδρομο ή τα 3 λεπτά με το τρένο από το Θησείο. Έχουν αρκετά να προσφέρουν τα Πετράλωνα σε διασκέδαση, σε περίπατο, σε πρόσβαση σε αρχαιολογικούς χώρους». [38] Παγκόσμιες φάτσες κυκλοφορούν στα Πετράλωνα βλέποντας στο βλέμμα τους ότι κάπου, κάπως έχουν χαθεί.

«Εγώ ξεκίνησα να το κάνω επειδή δεν έβγαινε το ενοίκιο και ήθελα να μαζέψω και λεφτά. Πήγε πάρα πολύ καλά, ήταν ένα σπίτι με πολύ καλή τοποθεσία για τους τουρίστες. Πολύ εύκολο, πιστεύω είναι σπίτι για rbnb [...] Την πρώτη χρονιά που ήμουν ψαρωμένη το είχα βάλει 18 ευρώ, την ημέρα το δωμάτιο. Την ίδια χρονιά όμως το πήγα στο 32, μετά στα 36. Τον δεύτερο χρόνο επειδή έβλεπα ότι πήγαινε καλά το έβαλα 50 ευρώ. Ήταν το 2014 και το 2015 [...] Σήμερα δεν θα το έβαζα παραπάνω από 50 ευρώ, λιγότερο μάλλον γιατί υπάρχουν αρκετά σπίτια που το κάνουν. [...] Το ένα καλοκαίρι που ήταν στο φουλ το σπίτι είχα βγάλει 1500 ευρώ». [39] «Καλά, εμείς όσο το σκεφτόμασταν και μπαίναμε στην λογική και πριν γίνει ο χαμός με το rbnb σκεφτόμασταν να το βάλουμε λίγο ακριβά, 50-60 ευρώ την βραδυά. [...] Είχε γιγαντωθεί τόσο πολύ οπότε η προτεινόμενη τιμή από το rbnb ήταν 35 ευρώ, οπότε το βάλαμε 30-35. Εντάξει ήταν. Και όμως υπάρχει τόσος ανταγωνισμός που σε πρώτη φάση δεν μπορούσαμε να το έχουμε ακριβά. Για να σε βγάλει το Airbnb μπροστά, για να φαίνεσαι, πρέπει να κινείται το πράγμα, να έχεις reviews, δεν είσαι στις πρώτες επιλογές. Επίσης, όντως Πετράλωνα και όχι Ακρόπολη ή Σύνταγμα θα πρέπει ο άλλος να τα ψάξει τα Πετράλωνα, να ανοίξει τον χάρτη και να έρθει προς τα εδώ. Εμείς ξεκινήσαμε Ιούνιο ή Μάη, η πρώτη κράτηση ήρθε 20 μέρες, ένα μήνα μετά. Δούλεψε κάπως τον Ιούλιο, ελάχιστα τον Αύγουστο και αρκετά τον Σεπτέμβρη. Και μετά είχα μία καλή κράτηση από μία αμερικανίδα που δούλευε στον Ερυθρό Σταυρό και δούλευε στο Σκαραμαγκά στους πρόσφυγες, το κράτησε για 1, 5 μήνα μέχρι 10 Νοέμβρη, μας βόλεψε, και μετά το κλείσαμε». [40]

Εταιρείες ακινήτων συστήνονται, διαμερίσματα ή σπίτια νοικιάζονται, ανακαινίζονται και υπενοικιάζονται. Οι ίδιες ή άλλες εταιρείες αναλαμβάνουν τη συντήρηση και τον καθαρισμό των σπιτιών που είναι στην πλατφόρμα του Airbnb. Για τα μεσιτικά γραφεία ανοίγει ένας νέος προσοδοφόρος κύκλος εργασιών καθώς καλούνται να εξυπηρετήσουν όχι κάποιους μεμονωμένους ενοικιαστές που ψάχνονται αλλά ολόκληρες εταιρείες που αναζητούν κάποιες δεκάδες ή εκατοντάδες διαμερίσματα για να τα νοικιάσουν και να τα βάλουν στο Airbnb. Περισσότερα και πιο σίγουρα χρήματα. «Κάποιοι ψάχνουν κτίρια για να τα ανακαινίσουν. Να τα διαμορφώσουν σε μικρά διαμερίσματα, να μπορούν να τα νοικιάσουν. [...] Είναι πάρα πολλές. Υπάρχει και εταιρεία που διαχειρίζεται 200 ακίνητα. [...] Ναι υπάρχουν [σ.σ. και εδώ στην γειτονιά]. Όταν λέμε υπάρχουν εταιρείες που έχουν τα σπίτια δικά τους, τα νοικιάζουν αυτοί και τα νοικοιάζουν ή διαχειρίζονται το σπίτι σου. Και παίρνουν ένα ποσοστό επί του τζίρου. Κυμαίνεται το ποσοστό από 10-20%, παιρνάνε το σπίτι στην πλατφόρμα, καθαρά σεντόνια, βάζουν τα φρούτα, παραδίδουν τα κλειδιά, κάνουν τον καθαρισμό. Η ίδια εταιρεία μπορεί να έχει δικά της σπίτια αγορασμένα, δικά της νοικιασμένα που να τα υπενοικιάζει και άλλα που να τα διαχειρίζεται, σπίτια τρίτων [...] Οι τιμές συνήθως είναι 10-15% ακριβότερα από τις τιμές αγοράς. Όταν πάει η τάδε εταιρεία να νοικιάσει ένα σπίτι, θα το νοικιάσει 400 ευρώ και θα το δώσει 450. Μην φανταστείς ότι δίνουν τεράστια νούμερα, κατεβάζουν το κοστολόγιό τους. Και το βασικό τους κοστολόγιο είναι το νοίκι που πληρώνουνε. Εκτός αν είναι σούπερ-ντούπερ σπίτι που είναι δίπλα στο μετρό, βλέπει Ακρόπολη...». [41]

Το Airbnb πέρα από μία καινούργια πλατφόρμα υπενοικίασης διαμερισμάτων ή δωματίων είναι και μία καινούργια σχέση. Μεσολαβείται από το εμπόρευμα, έχει επίδικο το εύκολο χρήμα μακρυά από τους παραδοσιακούς τρόπους αναζήτησης και πρόσληψης σε μία δουλειά, επαναθέτει καινούργιους όρους στη σχέση του καθενός και της καθεμιάς με τον ιδιωτικό του χώρο και την ιδιωτικότητα του εαυτού του εν γένει. Η Κική μας λέει ότι «πρέπει να διαμορφώσεις κάτι που είναι δικό σου, προσωπικό, για να αρέσει στους άλλους –και εμείς δεν μένουμε εκεί μέσα, αλλά το βλέπουμε σε άλλους, αρχίζεις βάζεις πράγματα για να αρέσουν στους άλλους, θες να αρέσει σε αυτόν που θα έρθει να μείνει– είναι πολύ προβληματικό η λογική αυτή της οικονομίας του διαμοιρασμού. Ή είχαμε τα γενέθλια του Φώτη 1η Αυγούστου και έπρεπε να σκεφτούμε πώς δεν θα ενοχλήσουμε τους αμερικάνους που έμεναν από κάτω. Τελικά τους καλέσαμε. Και τώρα σκεφτόμουν ότι δεν θέλω να τους πω να έρθουν, δεν είχαμε αποκτήσει και κάποια σχέση». [42] Πολύ διαφορετικά είναι τα πράγματα εκεί όπου δεν υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ ιδιοκτήτη/ενοικιαστή και υπενοικιαστή.

​

​

Ε. Κατασκευάζοντας ταυτότητες.
Free press και πόλη

Για να δώσουμε μία απάντηση στο ερώτημα εάν τα Πετράλωνα τα «φτιάξανε» τα free press της πόλης προϋποθέτει να σκιαγραφήσουμε την ταυτότητά τους. Το πρώτο (η Athens Voice) εμφανίστηκε τον Οκτώβρη του 2003 και το δεύτερο (η Lifo) τον Δεκέμβρη του 2005. Με δωρεάν διανομή σε κάποιες εκατοντάδες σημεία μέσα στην πόλη (από σταθμούς του μετρό και του ηλεκτρικού μέχρι μπαρ) επαναχάραξαν τις καθημερινές διαδρομές των ανθρώπων της, μόνο και μόνο για να προμηθευτούν τις εφημερίδες κάθε Πέμπτη. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο από την αρχική έκδοσή τους τα τιράζ θα διπλασιαστούν, οι αναγνώστες σχεδόν θα τριπλασιαστούν, η διαφημιστική πίτα θα μεγαλώσει. Καταγράφο-νται στον χώρο των έντυπων εκδόσεων σαν εναλλακτικά πειράματα, με εκδότες ανθρώπους έμπειρους και συνεργάτες νέους, άπειρους, ανθρώπους καθημερινούς, της πόλης. Είναι μία καλή μαγιά για να μιλήσεις για την πόλη. Τα μάτια μερικών δεκάδων νεαρών συνεργατών, χωρίς να χρειάζεται να πάνε ντε και καλά μακρυά –αρκεί εκεί όπου κατοικούν–, γίνονται το εργαλείο για την πρώτη ύλη αυτών των εκδόσεων. Βιώματα μετατρέπονται σε κουίζ (π.χ. «πόσο αθηναίος είσαι;», «πόσο extreme είσαι;», «πόσο fashion victim είσαι;») και φιγουράρουν στα –κάθε φορά– καλύτερα μέρη ή οδηγούς της Αθήνας (π.χ. «10 μέρη για φιλιά στην Αθήνα», «οι γεφυριστές, νυχτερινές βόλτες στις γέφυρες της Αθήνας», «διαδρομές του έρωτα στην Αθήνα», «χριστουγεννιάτικος οδηγός για πάρτυ άνιμαλς»). Οι αρχικές, αθώες, εμπνεύσεις που έδιναν εμπειρικό υλικό για πετυχημένα άρθρα σε λίγο καιρό θα αρχίσουν να επανεγγράφουν την ιστορία της πόλης. [43] Η «μεγάλη μυστική Αθήνα που ως τώρα λούφαζε», όπως την χαρακτηρίζει ο Τσαγκαρουσιάνος κομπάζοντας για την επιτυχία της έκδοσής του, φωτίζεται μέσα από τις σελίδες των free press και νοηματοδοτείται, η ατομική εμπειρία, οι προσωπικές μνήμες γίνονται συλλογικά κεκτημένα χάνοντας την μοναδικότητά τους, το ατόφειο του άγνωστου. Αυτή η πόλη είναι ωραία γιατί σε κάθε γωνιά που θα στρίψεις κουβαλάς και το ενδεχόμενο της συνάντησης με το αναπάντεχο, το άγνωστο, το απρόβλεπτο (είτε είναι οι άνθρωποί της, είτε είναι τα ντουβάρια της). Και αυτό το αναπάντεχο έπαψε από ένα σημείο και έπειτα να αποτελεί ενδεχόμενο, αλλά έγινε μία δεδομένη πραγματικότητα (ακόμη και οι λακούβες της πόλης!) επειδή το έγραψαν τα έντυπα πόλης, μία πραγματικότητα την οποία πλέον ψάχνεις καταρχήν να την επιβεβαιώσεις και μετέπειτα να την καταναλώσεις.

Εάν το ένα μισό αυτών των εντύπων είναι η (επαν)εγγραφή της πόλης ως σχέση, αναπόφευκτα το επόμενο μισό είναι οι ταυτότητες που παράγουν. Ο Γεωργελές στο editorial του πρώτου τεύχους της Athens Voice  προσδιορίζει ποιός (πρέπει να) είναι ο αναγνώστης τους: «Η Αθήνα αλλάζει τα τελευταία χρόνια πιο γρήγορα από εμάς. Γίνεται μητρόπολη, μεγαλούπολη με πόλεις μέσα στη μεγάλη πόλη, πολύχρωμη, πολύγλωσση, αντιφατική, νεανική, ζωντανή. Ζει ήδη στον καινούργιο αιώνα. Σε λίγα χρόνια θα είναι η πρωτεύουσα της Μεσογείου, μία Μητρόπολη του Νότου. [...] Οι αναγνώστες της Athens Voice είναι οι πολίτες της νέας Μητρόπολης. Αυτοί που ενδιαφέρονται για τον πολιτισμό, την πολιτική, την τέχνη και την τέχνη της καθημερινής ζωής. [...] Η Athens Voice δεν είναι μόνο ένας οδηγός για να ζήσεις αυτή την πόλη καλύτερα. Είναι και μία νέα συνθηματική γλώσσα που φέρνει σε επαφή όσους ζουν αυτή την παράξενη πόλη που για πρώτη φορά αρχίζουμε να την αγαπάμε». Σαφέστατα. Η έκδοση της Athens Voice (πρέπει να) σηματοδοτεί τη χρονική στιγμή που αρχίζουμε να αγαπάμε την πόλη μας. Νωρίτερα μπορεί και να μη συνέβαινε, μπορεί και να συνέβαινε. Αλλά δεν έχει σημασία αυτό. Σημασία έχει ότι ο χρόνος αρχίζει να ξαναμετράει από τη στιγμή που το γράφει ο (κάθε) Γεωργελές. Γιατί γράφεται Εκεί.
Το editorial του δεύτερου φύλλου της Lifo μιλάει για την Αθήνα. «Η ταχύτητα με την οποία το καινούργιο συνθλίβει και σαρώνει το παλιό. Ανελέητα και άδοξα. Κι εμένα μ΄αρέσουν τα γαλήνια πράγματα, ο Ορφανίδης με τον παστουρμά, οι γέροι με τις ποδιές στα ταβερνάκια -όλα αυτά που κλαδεύει η απληστία του μεγάλου χρήματος. Όμως ζω από περιέργεια. Θέλω να δω τα επόμενα. Και σιωπηρά σκέφτομαι (διότι αυτή η σκέψη είναι επικίνδυνη) ότι τα πραγματικά άξια πράγματα ξέρουν από μόνα τους να υπερασπίζονται τον εαυτό τους». Και εάν αδυνατούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους; Μπορούν προφανώς να εξαφανιστούν, μπορούν να ασφυκτιούν μέσα στα καινούργια «πρέπει». Τα έντυπα και τα ιντερνετικά (π.χ. popaganda) περιοδικά πόλης ελαχιστοποιούν την περιέργεια-του-επόμενου του Τσαγκαρουσιάνου. Δημιουργούν πραγματικότητες σε γειτονιές και προάστια της Αθήνας. Ανάμεσά τους και τα Πετράλωνα. Και το Κουκάκι.

​

«Σε μεγάλο βαθμό [σ.σ. διαμορφώνουν τάσεις]. Αλλά σε συγκεκριμένους. Σε αυτούς που τα διαβάζουν. Είναι όπως το ποπαγάνδα. Ιντερνετικό free press. Αυτοί που έχουν το ποπαγάνδα οι δύο ήταν στην Athens Voice και οι άλλοι δύο στην lifo. Πήρανε ότι έμαθαν από εκεί και κάνανε την δική τους φάση. Αυτά όλα είναι περιοδικά πόλης. Αυτή είναι η ύλη τους. Ανοίγει κάτι και η Ποπαγάνδα πρέπει να το γράψει πρώτο για να προλάβει την Lifo ή την Athens Voice. Αυτός που το γράφει πρώτος κερδίζει, είναι ευτελούς σημασίας, αλλά είναι πολύ σημαντικό στο μεταξύ τους. Ποιός θα έχει την αποκλειστικότητα στο μπεργκεράδικο [σ.σ. που άνοιξε στην Μερκούρη]. Ποιός χέστηκε στην πραγματικότητα. Από την άλλη είναι πολλοί που τα διαβάζουνε, εμένα στο facebook μου έρχεται και το διαβάζω από περιέργεια. Και μετά μπαίνεις στην λογική να το δοκιμάσεις κιόλας λίγο [...] Όλα αυτά τα περιοδικά πόλης στην πραγματικότητα αφορούν ανθρώπους που είναι μεταξύ 35 με 45, ανθρώπους που βγαίνουν, κυκλοφορούν και θέλουν έναν οδηγό όπως το Αθηνόραμα –το οποίο καλά κρατεί– για να να λένε στους φίλους τους πήγα εκεί, πήγα εκεί. Και αυτό το χιπστεροκοινό. Αν πρέπει να το ορίσουμε κάπως. Δεν αφορούν τους γονείς μου, οι οποίοι ζουν χίλια χρόνια στην Νίκαια αλλά δεν θα τους επηρρεάσει αν άνοιξε το τάδε, θα πάνε την βόλτα τους, ούτε ένα πολύ μεγαλύτερο κοινό που ζει στην πόλη. Θα το έλεγα ότι είναι λίγο εσωτερικής κατανάλωσης. Έναν κύκλο που έχει την οικονομική άνεση να τα συντηρήσει όλα αυτά. Παρακολουθείς καθόλου instagram; Όλα αυτά το ένα φέρνει το άλλο. Πας κάπου, βγάζεις μία φωτογραφία, φαίνεται που είσαι, η μόδα δημιουργειται με πολλούς τρόπους. Ξεκινώντας από το ότι ανοίγει το μαγαζί, το γράφει κάποιος, το φωτογραφίζει ένας τρίτος. Αν το αναφέρει στο ίντερνετ ένας που έχει 1000 followers, άρα είναι επιδραστικός». [44]

​

Όποιος δεν χωράει στη γραμμή των αθρογράφων της πόλης απλά δεν υπάρχει. Ή δεν πρέπει να υπάρχει δημόσια. Δεν τίθεται θέμα διαπραγμάτευσης ή συζήτησης. Ο Κώστας μας διηγείται ένα περιστατικό: «Είχε κάνει ημερήσια εφημερίδα ένα ρεπορτάζ για τα Πετράλωνα. Και εγώ έφευγα το πρωί και με σταματάει μία κοπελίτσα δημοσιογράφος. Μου λέει, “συγνώμη έχετε την ταβέρνα του Οικονόμου”. “Ναι”, της λέω. “μπορείτε να σας κάνω κάποις ερωτήσεις, είμαστε από την τάδε εφημερίδα και κάνουμε ένα αφιέρωμα για τα Πετράλωνα. Πώς βλέπετε την ανάπτυξη των Πετραλώνων”; Και της λέω, “κοπέλα μου για εμένα δεν είναι ανάπτυξη αυτό, είναι υποβάθμιση”. Και μου λέει η κοπελίτσα, 25 χρονών, “ευχαριστώ, κατάλαβα, γεια σας, γεια σας”. Δεν έδωσα σημασία, φέυγω. το βράδυ μου εμφανίζονται εδώ αυτή η κοπέλα, μία άλλη κοπέλα και ένας 50άρης. Λέει γεια σας κύριε. Να καθήσω; Καθήστε. Λέω, “εσείς με ειρωνευτήκατε το μεσημέρι”. Μου λέει, “ξέρεις κάτι, πήγα στην εφημερίδα και είδα τον αρχισυντάκτη και μου λέει δεν πρόκειται να γίνεις ποτέ δημοσιογράφος”. Και είχε έρθει με τον επικεφαλής της. Και μου λένε, “είναι δυνατόν; Βρήκες έναν άνθρωπο που σου λέει ότι αυτό που εσύ θεωρείς ανάπτυξη αυτός δεν τον θεωρεί, και αντί να τον ρωτήσεις, μια διαφορετική γνώμη... Και με στείλανε....”. Ήταν και ο υπεύθυνος. της λέω, “λυπάμαι αλλά δεν μπορώ να σας δώσω συνέντευξη και ούτε καν να με αναφέρετε, σίγουρα θα βγάλετε ένα έκτρωμα για τα Πετράλωνα”. Όπως κάνανε ένα έκτρωμα για τα Πετράλωνα. Ένα δισέλιδο και βάλανε μέσα φωτογραφία τον “φασόλια”, ο γραφικός των Πετραλώνων. Τον Νικολάκη, ένας που γύριζε εδώ στα Πετράλωνα. Είχανε όλη τη σελίδα μία φωτογραφία του Νίκου και γράφανε δίπλα για τα μαγαζιά. Βάλανε τον Νίκο να χορεύει». [45]

Τελικά τί είναι αυτά τα (έντυπα ή ιντερνετικά) περιοδικά πόλης; Είναι σίγουρα κάτι παραπάνω από το Αθηνόραμα των ‘90s. Δεν καταγράφουν απλά, αλλά παράγουν κιόλας συμπεριφορές και αγορές. Η Αντιγόνη μας έδωσε μία από τις πιο μεστές και περιεκτικές περιγραφές: «Το free press και το ιντερνετ press... Πιο εναλλακτικό και πιο unisex. Το περιοδικό του Κωστόπουλου ήταν ο άντρας και η γυναίκα. Τώρα τα free press είναι λίγο όλοι γιόγκια, γυναίκες, άντρες. Χορό όλοι. Είναι πιο unisex, ένα φύλο».46 Και κατανάλωση θα συμπληρώναμε εμείς. Κατανάλωση εμπορευμάτων, κατανάλωση νοημάτων, κατανάλωση περιοχών. [46]